?? lipca 2020 r.

Jeść zdrowo i z humorem: Różnice pomiędzy wersjami

Z Z widelcem wśród książek
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Linia 25: Linia 25:
File:Anagni 2.JPG
File:Anagni 2.JPG
</gallery>
</gallery>
{| style="max-width: 90%; font-family:'Amiri', serif; font-size:110%; background-color:FloralWhite; padding:1em;  margin-right: auto;"
|-
| '''''G'''ott''
|
| Bóg
|-
| '''''E'''ssen und trincken'' || || Jedzenie i picie
|-
| '''''S'''chlaffen und wachen'' || || Sen i czuwanie
|-
| '''''O'''ede oder Ringerung deß Überfluß'' || || Umiarkowanie
|-
| '''''N'''utzen oder Übung des Leybs'' || || Ćwiczenia fizyczne
|-
| '''''D'''auglich Lufft''|| || Świeże powietrze
|-
| '''''T'''rost des Gemüths''|| || Spokojne myśli
|-
| style="border-top: 1px solid;" | '''''GESONDT'''''
| 
| style="border-top: 1px solid;" | ZDROWY
|-
| colspan = 3 | <small>— {{Cyt
| nazwisko = Guarinonius
| imię    = Hippolytus
| tytuł    = Die Grewel der Verwüstung Menschlichen Geschlechts
| url      = https://reader.digitale-sammlungen.de/de/fs3/object/display/bsb10864373_00005.html
| wydawca  =
| miejsce  = Ingolstadt
| rok      = 1610
| strony  =
}}; cyt. w: {{Cyt
| nazwisko = Bergdolt
| imię    = Klaus
| inni    = tłum. Jane Dewhurst
| tytuł    = Wellbeing: A Cultural History of Healthy Living
| url      = https://books.google.pl/books?id=adrvICd5OHAC&pg=PA200
| wydawca  = Polity Press
| rok      = 2008
| strony  = 200
}}</small>
|}


{{ Cytat
{{ Cytat
Linia 71: Linia 115:
  }} }}
  }} }}


 
<!--
ENGLISH VERSION
ENGLISH VERSION
{{ Cytat
{{ Cytat

Wersja z 00:46, 11 lip 2020

Już starczy!
Fragment obrazu Leandra Bassano (ok. 1595 r.).

Czy nasi przodkowie zdrowo się odżywiali? Można raczej założyć, że przynajmniej chcieli się zdrowo odżywiać, bo ludziom od zawsze zależało, żeby być w dobrej formie, i od zarania dziejów wiedzieli, że to, co jedzą, ma wpływ na stan ich zdrowia. Ale czy wiedzieli jak? Czy zdrowe żywienie było w ogóle możliwe w czasach, kiedy nikt jeszcze nie słyszał o kaloriach, witaminach, białkach, węglowodanach, laktozach, glutenach, alergiach i nietolerancjach pokarmowych?

Otóż tak. Tak jak my (czy przynajmniej niektórzy z nas) staramy się zdrowo jadać, zgodnie z najnowszymi zaleceniami naukowców, tak i nasi przodkowie stosowali diety zalecane przez naukę, jaka była im wtedy dostępna. Choć niekoniecznie najnowszą – jeszcze pięćset lat temu, im nauka była starsza, tym bardziej jej ufano, a pogłębianie wiedzy polegało mniej na nowych odkryciach niż na „ciągłej i wzniosłej rekapitulacji”.[1]

Budowa wszechświata

Humory i temperamenty

Idealne proporcje humorów w organizmie ludzkim:
  Krew (64 części)
  Śluz (16 części)
  Żółć (4 części)
  Czarna żółć (1 część)
Gott Bóg
Essen und trincken Jedzenie i picie
Schlaffen und wachen Sen i czuwanie
Oede oder Ringerung deß Überfluß Umiarkowanie
Nutzen oder Übung des Leybs Ćwiczenia fizyczne
Dauglich Lufft Świeże powietrze
Trost des Gemüths Spokojne myśli
GESONDT ZDROWY
— Hippolytus Guarinonius: Die Grewel der Verwüstung Menschlichen Geschlechts, Ingolstadt: 1610; cyt. w: Klaus Bergdolt: Wellbeing: A Cultural History of Healthy Living, tłum. Jane Dewhurst, Polity Press, 2008, s. 200


Cztery w ciele człowieczym humory panują:
Melancholią, flegmą i krwią je mianują,
Przy nich czwarta cholera. Ta ogniu podobna;
Melancholię z ziemią porównać sposobna;
Powietrze z kompleksją krwawą swój kształt zgodzi;
Woda flegmatykowi wilgotna wygodzi.

— Szkoła Salernitańska, tłum. Hieronim Olszowski, Kraków: 1640, s. 33; cyt. w: Andrzej Kuropatnicki: Poradnictwo medyczne w renesansowej Anglii, w: Annales Academiae Medicae Silesiensis, nr 69, Katowice: Śląski Uniwersytet Medyczny, 2015, s. 162

Quatuor humores in humano corpore constant:
Sanguis cum cholera, phlegma, melancholia.
Terra melancholicis, aqua consertur pituitæ,
Aër sanguineis, ignea vis choleræ.

— Regimen Sanitatis Salernis, w: John Sinclair: The Code of Health and Longevity, Edinburgh: A. Constable & Company, 1807, s. 34

Tekst oryginalny:

Quatuor humores in humano corpore constant:
Sanguis cum cholera, phlegma, melancholia.
Terra melancholicis, aqua consertur pituitæ,
Aër sanguineis, ignea vis choleræ.

— Regimen Sanitatis Salernis, w: John Sinclair: The Code of Health and Longevity, Edinburgh: A. Constable & Company, 1807, s. 34


Medicine and Society in Early Modern Europe

Dietetyka

  • Sancho Pansa głodzony przez swego lekarza. Fragment ilustracji Thomasa Cooka i Williama Hogartha do powieści Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manchy Miguela de Cervantesa
    Sancho Pansa głodzony przez swego lekarza.
    Fragment ilustracji Thomasa Cooka i Williama Hogartha do powieści Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manchy Miguela de Cervantesa
  • Poskromienie złośnicy
    Poskromienie złośnicy
  • Poskromienie złośnicy
    Poskromienie złośnicy

Dla porównania

Ajurweda

  • Dośa (humory):
    • वात (vāta), wiatr (powietrze + eter), suchy
    • पित्त (pitta), żółć (ogień + woda), gorąca
    • कफ (kapha), śluz (woda + ziemia), ciężki

Medycyna chińska

Przypisy

  1. ↑ Jak to określił brat Jorge w Imieniu Róży Umberta Eco (cytat z pamięci).


◀️ Poprzedni 📜 Spis wpisów Następny ▶️
⏮️ Pierwszy 🎲 Losowy wpis Najnowszy ⏭️
Źródło: „http://zwidelcemwsrodksiazek.pl/index.php?title=Jeść_zdrowo_i_z_humorem&oldid=3848”