Lista światowego dziedzictwa kulinarnego

Z Z widelcem wśród książek
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Spośród zwyczajów wpisanych przez Unesco na listy Światowego Dziedzictwa Niematerialnego wybrałem te, które uważam za mające charakter kulinarny. Są to wpisy dotyczące konkretnych potraw lub napojów, rytualnych posiłków, bądź całych tradycji kulinarnych czy dietetycznych. Nie uwzględniłem natomiast wpisów dotyczących tradycyjnych metod produkcji surowców spożywczych (rolniczych, zbierackich, pasterskich, łowieckich, rybackich, pszczelarskich itd.). Tabelka będzie aktualizowana wraz z nowymi wpisami na listę Unesco.

Prawo zgłaszania swoich zwyczajów na listę mają tylko te państwa, które przyjęły konwencję w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Wśród sygnatariuszy nie ma m.in. Afryki Południowej, Australii, Izraela, Kanady, Rosji, Wielkiej Brytanii ani Stanów Zjednoczonych.

Tradycja Kraje zgłaszające Rok wpisania Filmik (po ang. lub franc.)
Al-man’ouché – płaski przaśny chleb wypiekany w Libanie, pomazany mieszanką oliwy, soli, tymianku, sezamu i sumaku LBN.png Liban 2023
Al-man’ouché, une pratique culinaire emblématique au Liban
Al-man’ouché, une pratique culinaire emblématique au Liban


Bagietka – podłużna bułka z mąki pszennej na zaczynie drożdżowym
(zobacz też: Czy poolish wymyślili Polacy?)
FRA.png Francja 2022
Les savoir-faire artisanaux et la culture de la baguette de pain
Les savoir-faire artisanaux et la culture de la baguette de pain


Barszcz ukraiński.
⚠️ Wpisany pilnie na listę dziedzictwa zagrożonego.
UKR.png Ukraina 2022
Culture of Ukrainian borscht cooking
Culture of Ukrainian borscht cooking


Ceviche – przekąska z surowej ryby marynowanej w soku z owoców cytrusowych z dodatkiem soli, cebuli i ostrej papryczki, podawana w krajach wybrzeża pacyficznego Ameryki Południowej i Środkowej PER.png Peru 2023
Practices and meanings associated with the preparation and consumption of ceviche
Practices and meanings associated with the preparation and consumption of ceviche


Ceebu jën (czyt.: ciebu dzien) – senegalska potrawa z ryżu, ryby i warzyw
(zobacz też: Ani z papryki, ani ze Szczecina)
SEN.png Senegal 2021
Le ceebu jën, art culinaire du Sénégal
Le ceebu jën, art culinaire du Sénégal


Dieta śródziemnomorska HRV.png Chorwacja,
CYP.png Cypr,
GRC.png Grecja,
ESP.png Hiszpania,
MAR.png Maroko,
PRT.png Portugalia,
ITA.png Włochy
2013
Mediterranean diet
Mediterranean diet


Dolma – gołąbki z liści winogron i faszerowane warzywa AZE.png Azerbejdżan 2017
Dolma making and sharing tradition
Dolma making and sharing tradition


Ftira – maltański płaski chleb na zakwasie MLT.png Malta 2020
Il-Ftira, culinary art and culture of flattened sourdough bread in Malta
Il-Ftira, culinary art and culture of flattened sourdough bread in Malta


Haris – gotowana i ubijana drewnianym tłuczkiem papka z kaszy pszennej, mięsa i klarowanego masła, podawana w krajach Zatoki Perskiej, zwykle w dużych ilościach podczas pielgrzymek i ramadanu, spożywana palcami w przyklęku na jedno kolano. Nie mylić z harissą. SAU.png Arabia Saudyjska,
OMN.png Oman,
UAE.png Zjednoczone Emiraty Arabskie
2023
Harees dish: know-how, skills and practices
Harees dish: know-how, skills and practices


Harissa – pasta z ostrych papryczek wyrabiana w krajach Magrebu. Nie mylić z harisem. TUN.png Tunezja 2022
La harissa, savoirs, savoir-faire et pratiques culinaires et sociales
La harissa, savoirs, savoir-faire et pratiques culinaires et sociales


Herbata po chińsku
(zobacz też: Kawa czy herbata?)
CHN.png Chiny 2022
Traditional tea processing techniques and associated social practices in China
Traditional tea processing techniques and associated social practices in China


Herbata po turecku
(zobacz też: Kawa czy herbata?)
AZE.png Azerbejdżan,
TUR.png Turcja
2022
Culture of Çay (tea), a symbol of identity, hospitality and social interaction
Culture of Çay (tea), a symbol of identity, hospitality and social interaction


Iftar – uroczysta kolacja, często dla wielu osób, spożywana przez muzułmanów po całodniowym ścisłym poście podczas ramadanu AZE.png Azerbejdżan,
IRN.png Iran,
TUR.png Turcja,
UZB.png Uzbekistan
2023
Iftar/Eftari/Iftar/Iftor and its socio-cultural traditions
Iftar/Eftari/Iftar/Iftor and its socio-cultural traditions


Jalda – uroczysta kolacja spożywana w krajach dawnej Persji w noc przesilenia zimowego, w której szczególną rolę odgrywają czerwone owoce (granaty, arbuzy, winogrona, głożyna) AFG.png Afganistan,
IRN.png Iran
2022 Stół zastawiony na Jaldę
Kawa po arabsku
(zobacz też: Kawa czy herbata?)
SAU.png Arabia Saudyjska,
QAT.png Katar,
OMN.png Oman,
UAE.png Zjednoczone Emiraty Arabskie
2015
Arabic coffee, a symbol of generosity
Arabic coffee, a symbol of generosity


Kawa po turecku
(zobacz też: Kawa czy herbata?)
TUR.png Turcja 2013
Turkish coffee culture and tradition
Turkish coffee culture and tradition


Keşkek – potrawa z kaszy pszennej lub jęczmiennej z gotowanym mięsem przyrządzana uroczyście przy dźwiękach muzyki na specjalne okazje TUR.png Turcja 2011
Ceremonial Keşkek tradition
Ceremonial Keşkek tradition


Kimjang – koreańska sztuka wyrobu kimchi, czyli pikantnych kiszonek z warzyw i owoców morza KOR.png Korea Południowa 2013
Kimjang, making and sharing kimchi in the Republic of Korea
Kimjang, making and sharing kimchi in the Republic of Korea


PRK.png Korea Północna 2015
Tradition of kimchi-making in the Democratic People's Republic of Korea
Tradition of kimchi-making in the Democratic People's Republic of Korea


Krakelingen – okrągłe precelki, pod koniec karnawału rozrzucane ze wzgórza mieszkańcom flandryjskiego miasteczka Geraardsbergen przez członków władz miejskich, którzy wcześniej wypijają po pucharze wina razem z pływającą w nim żywą płotką
(zobacz też: Bajgle, precle, obwarzanki)
BEL.png Belgia 2010
Krakelingen and Tonnekensbrand, end-of-winter bread and fire feast at Geraardsbergen
Krakelingen and Tonnekensbrand, end-of-winter bread and fire feast at Geraardsbergen


Kuchnia meksykańska wykorzystująca rodzime składniki, jak kukurydza, pomidory, papryki, dynie, awokado, kakao i wanilia, oraz tradycyjne techniki, jak nisztamalizacja (gotowanie kukurydzy w potażu lub w wodzie wapiennej) MEX.png Meksyk 2010
Traditional Mexican cuisine
Traditional Mexican cuisine


Kumys (po kazasku) lub ajrag (po mongolsku) – napój alkoholowy z kobylego mleka wyrabiany przez pasterzy koni ze stepów środkowej Azji KAZ.png Kazachstan 2018
Traditional spring festive rites of the Kazakh horse breeders
Traditional spring festive rites of the Kazakh horse breeders


MNG.png Mongolia 2019
Traditional technique of making Airag in Khokhuur
Traditional technique of making Airag in Khokhuur


Kuskus – drobna kasza z pszenicy twardej wyrabiana w krajach Magrebu ALG.png Algieria,
MAR.png Maroko,
MRT.png Mauretania,
TUN.png Tunezja
2020
Les savoirs, savoir-faire et pratiques liés à la production et à la consommation du couscous
Les savoirs, savoir-faire et pratiques liés à la production et à la consommation du couscous


Kwewri – wielkie ceramiczne amfory, które Gruzini napełniają winem i zakopują w ziemi, żeby dojrzewało GEO.png Gruzja 2013
Ancient Georgian traditional Qvevri wine-making method
Ancient Georgian traditional Qvevri wine-making method


Lawasz, zwany też katyrmą lub jufką – płaski przaśny chleb wypiekany w zachodniej i środkowej Azji ARM.png Armenia 2014
Lavash, the preparation, meaning and appearance of traditional Armenian bread
Lavash, the preparation, meaning and appearance of traditional Armenian bread


AZE.png Azerbejdżan,
IRN.png Iran,
KAZ.png Kazachstan,
KGZ.png Kirgistan,
TUR.png Turcja
2016
Flatbread making and sharing culture: Lavash, Katyrma, Jupka, Yufka
Flatbread making and sharing culture: Lavash, Katyrma, Jupka, Yufka


Mała gastronomia Singapuru, łącząca elementy chińskich, malajskich, indyjskich i europejskich tradycji kulinarnych SGP.png Singapur 2020
Hawker culture in Singapore
Hawker culture in Singapore


Mansaf – jordańska potrawa z jagnięciny lub koźlęciny gotowanej w sosie z owczego lub koziego jogurtu, podawana z kaszą bulgur lub z ryżem oraz z przaśnym chlebem o grubości naleśnika JOR.png Jordania 2022
Al-Mansaf in Jordan
Al-Mansaf in Jordan


Mesir macunu (czyt.: mesjir madżunu) – cukierki z masy krówkowej zmieszanej z 41 rodzajami ziół i przypraw, które w okolicach równonocy wiosennej rozrzuca się z dachów i minaretów Meczetu Sułtana w Magnezji na wybrzeżu egejskim Turcji, na pamiątkę legendy o tym, jak taka pasta uleczyła matkę Sulejmana Wspaniałego TUR.png Turcja 2012
Mesir Macunu festival
Mesir Macunu festival


Nouruz – perski Nowy Rok, obchodzony w równonoc wiosenną m.in. poprzez spożycie uroczystego posiłku AFG.png Afganistan,
AZE.png Azerbejdżan,
IND.png Indie,
IRQ.png Irak,
IRN.png Iran,
KAZ.png Kazachstan,
KGZ.png Kirgistan,
PAK.png Pakistan,
TJK.png Tadżykistan,
TUR.png Turcja,
TKM.png Turkmenistan,
UZB.png Uzbekistan
2016
Nawrouz, Novruz, Nowrouz…
Nawrouz, Novruz, Nowrouz…


Nsima – wschodnioafrykańska papka z mąki kukurydzianej MWI.png Malawi 2017
Nsima, culinary tradition of Malawi
Nsima, culinary tradition of Malawi


Oku-noto no Aenokoto – obrzęd odprawiany dwa razy w roku przez rolników z półwyspu Noto w Japonii, polegający na zaproszeniu ducha pola ryżowego do swojego domu na ofiarną ucztę złożoną m.in. z ryżu, fasoli i ryby JPN.png Japonia 2009
Oku-noto no Aenokoto
Oku-noto no Aenokoto


Oshitushi shomagongo – święto zbiorów dzikich owoców maruli, z których lud Owambo w północnej Namibii wyrabia wino zwane omagongo NAM.png Namibia 2015
Oshituthi shomagongo, marula fruit festival
Oshituthi shomagongo, marula fruit festival


Pierniki północnochorwackie HRV.png Chorwacja 2010
Gingerbread craft from Northern Croatia
Gingerbread craft from Northern Croatia


Pilaw, zwany też palawem (po tadżycku) lub palowem (po uzbecku) – potrawa z ryżu, mięsa i warzyw przyrządzana w Azji zachodniej i środkowej TJK.png Tadżykistan 2016
Oshi Palav, a traditional meal in Tajikistan
Oshi Palav, a traditional meal in Tajikistan


UZB.png Uzbekistan 2016
Palov culture and tradition
Palov culture and tradition


Piwo belgijskie BEL.png Belgia 2016
Beer culture in Belgium
Beer culture in Belgium


Pizza neapolitańska ITA.png Włochy 2017
Art of Neapolitan Pizzaiuolo
Art of Neapolitan Pizzaiuolo


Posiłek gastronomiczny Francuzów – francuski zwyczaj wspólnego celebrowania dobrego jedzenia i picia podczas specjalnych okazji FRA.png Francja 2010
The gastronomic meal of the French
The gastronomic meal of the French


Raengmyon – pochodzący z Pjongjangu chłodnik z makaronu gryczanego zalanego zimnym wywarem mięsnym z dodatkiem mięsa, warzyw i jajek PRK.png Korea Północna 2022
Pyongyang Raengmyon custom
Pyongyang Raengmyon custom


Rum jasny kubański CUB.png Kuba 2022
Knowledge of the light rum masters
Knowledge of the light rum masters


Slava – dzień świętego patrona danej rodziny (rodzaj kolektywnych imienin) obchodzony w Serbii poprzez uroczysty posiłek, w którym główną rolę odgrywa slawski kołacz SRB.png Serbia 2014
Slava, celebration of family saint patron's day
Slava, celebration of family saint patron's day


Soupe joumou (czyt.: sup żu-mu) – zupa z dyni olbrzymiej lub piżmowej (odmiany giraumon) z dodatkiem plantanów (zielonych bananów) i innych warzyw, wołowiny oraz przypraw, spożywana szczególnie w Święto Niepodległości Haiti (1 stycznia) HTI.png Haiti 2021
La soupe au giraumon, une ode à la liberté
La soupe au giraumon, une ode à la liberté


Śliwowica serbska SRB.png Serbia 2022
Social practices and knowledge related to the preparation of the traditional plum spirit, šljivovica
Social practices and knowledge related to the preparation of the traditional plum spirit, šljivovica


Święto Smoczych Łodzi obchodzone w Chinach na pamiątkę tego, jak poeta Qū Yuán (czyt.: ćchu jłen; IV/III w.p.n.e.), niczym Wanda Krakówna, w obliczu obcej inwazji utopił się w rzece. W ramach obchodów spożywa się zongzi (czyt.: cąkcy), czyli czworościenne knedle z kleistego ryżu z mięsnym lub słodkim nadzieniem, które gotuje się zawinięte w liście bambusa, oraz pije się xiónghuáng jiǔ (czyt.: siąchłan ciuł), czyli wino ryżowe lub jaglane z dodatkiem sproszkowanego realgaru (czerwonego minerału złożonego głównie z siarczku arsenu). CHN.png Chiny 2009
The Dragon Boat festival
The Dragon Boat festival


Washoku – tradycyjna kuchnia japońska celebrowana szczególnie podczas obchodów Nowego Roku JPN.png Japonia 2013
Washoku, traditional dietary cultures of the Japanese
Washoku, traditional dietary cultures of the Japanese


Xeedho – ozdobne naczynie albo kosz wypełniony suszoną wielbłądziną lub wołowiną, w tradycji etnicznych Somalijczyków wręczany przez teściową jako prezent ślubny dla pana młodego.
⚠️ Wpisane na listę dziedzictwa zagrożonego.
DJI.png Dżibuti 2023
Le Xeedho
Le Xeedho



◀️ Poprzedni 📜 Spis wpisów Następny ▶️
⏮️ Pierwszy 🎲 Losowy wpis Najnowszy ⏭️